Fortyfikacje Półwyspu Helskiego – Ośrodek Oporu Jastarnia Rejonu Umocnionego Hel wybudowany został tuż przed wybuchem II wojny światowej i składał się z wysuniętej pozycji polowej, pozycji głównej oraz pozycji tyłowej.
W związku z utworzeniem w 1936r Rejonu Umocnionego Hel, zaplanowano zabezpieczenie półwyspu od strony lądu. Wybór padł na okolice Jastarni. Na północ od Jastarni, w miejscu gdzie szerokość półwyspu osiąga ok. 450 metrów, postanowiono ulokować punkt oporu
Pierwszym schronem idąc z drogi w stronę morza jest Schron „Sabała”. Jest to ciężki schron bojowy, przeznaczony dla broni maszynowej. Obiekt ten pełnił jednocześnie funkcję punktu dowodzenia pozycją. Sabała wybudowany został w celu ochrony drogi oraz linii kolejowej biegnącej na Hel
Idąc szlakiem kilkadziesiąt metrów w stronę morza napotykamy ciężki schron bojowy „Saragossa”, przeznaczony dla broni maszynowej. Grubość ścian zewnętrznych: 100-180 cm. Grubość pancerzy w ścianach 25-120 mm. Grubość kopuły pancernej 180 mm. Obiekt zapewniał ochronę przed uderzeniem pocisku o kalibrze 220 mm, przy jednokrotnym trafieniu w dane miejsce. Uzbrojenie schronu składało się z dwóch cekamów. Jeden był umieszczony w kopule pancernej, z możliwością prowadzenia ognia w sektorze czołowym 190°.
Do prowadzenia ognia służyły trzy strzelnice. Zasięg umożliwiał wspieranie sąsiadujących schronów „Sabała” i „Sęp”. Drugi ckm był przeznaczony do prowadzenia ognia skośnego, wzdłuż drogi gruntowej.
Dodatkowo obrona mogła być prowadzona przez cztery strzelnice służące do prowadzenia ognia rkm. Wejście do obiektu było bronione przez dwie strzelnice wewnętrzne. Wyposażenie obiektu zapewniało załodze minimum socjalne. W obiekcie, oprócz pomieszczeń bojowych, znajdowały się: kwatera załogi, magazyn, WC, maszynownia (generatory prądu, filtry powietrza), akumulatorownia. W celu ochrony przed bronią chemiczną w schronie utrzymywane było nadciśnienie.
Na plaży kilka metrów od „Saragossy” napotykamy ciężki schron bojowy „Sęp”, przeznaczony dla broni maszynowej. Wobec takiego położenia schron był bardzo trudny do zamaskowania. Aby zwiększyć odporność obiektu, zastosowano grubsze ściany niż w przypadku pozostałych obiektów. Grubość ścian zewnętrznych: 125-330 cm. Grubość pancerzy w ścianach 25 mm. Grubość kopuły pancernej 180-200 mm. Nie zmieniło to jednak klasy odporności i obiekt zapewniał ochronę przed uderzeniem pocisku o kalibrze 220 mm, przy jednokrotnym trafieniu w dane miejsce
Uzbrojenie schronu składało się z dwóch ckmów. Jeden był umieszczony w kopule pancernej, z możliwością prowadzenia ognia w sektorze czołowym 190°. Do prowadzenia ognia służyły trzy strzelnice. Zasięg umożliwiał wspieranie sąsiadującego schronu „Saragossa”. Drugi ckm był przeznaczony do prowadzenia ognia skośnego, w kierunku morza. Planowano też obiekt wyposażyć w kopułę pancerną z armatą ppanc 37 mm.
Do momentu wybuchu wojny kopuła nie została dostarczona na Hel. Obrona okrężna obiektu została zredukowana do minimum i składała się z dwóch strzelnic dla rkm (jeden w kopule pancernej) i zrzutni granatów ręcznych. Dodatkowo w obiekcie znajdowało się miejsce dla moździerza 81 mm. Jednak jego użycie było możliwe po ustawieniu go na zewnątrz obiektu. Wejście do obiektu było bronione przez dwie strzelnice wewnętrzne.
Po drugiej stronie półwyspu również na plaży umieszczony został schron „Sokół”
Jest to ciężki schron bojowy, przeznaczony dla broni maszynowej. Obiekt podobny do schronu „Sęp”. Schron „Sokół” umieszczony został nad zatoką Pucką i zabezpieczał pozycję od strony plaży.
Z dniem 2 października ogłoszono kapitulację Rejonu Umocnionego Hel. W latach 1940 – 44 wojska niemieckie utrzymywały w sprawności schrony w Jastarni jako obiekty przeciwlotnicze, zaś „Sęp” pełnił funkcję posterunku obserwacyjnego. W maju 1945 roku Niemcy prężnie obsadzili wszystkie schrony w obronie przed nacierającymi wojskami radzieckimi, ale dnia 10 maja garnizon Hel poddał się. Pod koniec lat 70 – tych Marynarka Wojenna zrezygnowała z wykorzystania schronów jako obiektów do obrony kraju i z dniem 15 czerwca 1999 roku Wojewódzki Konserwator Zabytków uznał schrony z Ośrodka Oporu Jastarnia jako zabytek, które obecnie udostępnione są do zwiedzania
źródło: blog Poznaj Polskę
